Η «Ελληνική Νομαρχία», έργο πού προδημοσιεύτηκε στην αρχή του δεκάτου ενάτου αιώνα και κυκλοφόρησε κρυφά στην Τουρκοκρατούμενη Ελλάδα, έχει πάρει, χάρη στις προσπάθειες των νεότερων ιστορικών, φιλολόγων και κριτικών τη θέση που της αξίζει, μέσα στη νέα Ελληνική φιλολογία. Το βιβλίο αυτό είναι ιστορικό μνημείο του νεοελληνικού λόγου και αψεγάδιαστο δείγμα ελεύθερου και ανθρωπιστικού στοχασμού.

Πρόκειται για ένα έργο κειμήλιο σκέψης και εθνικής αφύπνισης. Αφιερωμένο στον Ρήγα Βελεστινλή (1757-1798), το πρώτο κεφάλαιο αποτελεί έναν ύμνο προς την "ιερά ελευθερία", ενώ στη συνέχεια καυτηριάζει έντονα την τυραννία, την κοινωνική ανισότητα, το χρήμα, την κατάσταση του υπόδουλου ελληνικού έθνους, τους προύχοντες και το ιερατείο της εποχής, προβάλλοντας τέλος την αναγκαιότητα της εκπαίδευσης προς αποφυγή κυρίως της ξενοδουλείας.

Η Ελληνική Νομαρχία, μετά το εθνεγερτικό κήρυγμα του Ρήγα Βελεστινλή, αποτελεί, κατά τους ιστορικούς των νεότερων χρόνων τον σημαντικότερο πνευματικό κρίκο που οδήγησε στη δημιουργία της Φιλικής Εταιρείας και στην Ελληνική Επανάσταση του 1821.

Ο τίτλος του βιβλίου: «Ελληνική Νομαρχία» εννοιολογικά αποσαφηνίζεται από τον υπότιτλο (ήτοι, Λόγος περί Ελευθερίας). Ωστόσο στην κυριολεξία «Νομαρχία» σημαίνει την πολιτεία, όπου θα άρχουν οι νόμοι της ελευθερίας, την ελεύθερη πολιτεία, όπως οραματιζόταν την Ελλάδα, ο Ανώνυμος στοχαστής και αγωνιστής.

Η Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια το χαρακτηρίζει ιδιαίτερα τολμηρό, επαναστατικό και αντιτυραννικό έργο.

Ο Ε. Παπανούτσος: "Είναι μια ανθρώπινη και ελληνική συνάμα φωνή. Το γεγονός ότι και σήμερα δεν μπορούμε να την καταλάβουμε και να την εκτιμήσουμε εντελώς, δεν είναι σε βάρος της, αλλά σε βάρος μας. Αν ανασταινόταν από τον τάφο, πολύ θα πικραινόταν ο Ανώνυμος εκείνος Έλλην, που θα έβλεπε ότι κάμποσες σελίδες του διατηρούν ζέουσα ακόμη την επικαιρότητά τους".

Ο Κ. Δημαράς: "Λαμπρό μνημείο μιας από τις μεγάλες στιγμές του ελληνισμού".

Ο Γ. Κορδάτος: "Είναι ένας φιλιππικός ενάντια στη ρωμαίικη φεουδαρχία".

Ο Ν. Βέης: "Καταχωνιασμένος θησαυρός. Πρέπει να στολίζει κάθε βιβλιοθήκη και να βρίσκεται στο σπίτι κάθε πατριώτη".

Ο Μ. Σιγούρος: "Ένα ιστορικό τεκμήριο σαν ένα εθνικό κληροδότημα".

Ο Ν. Τωμαδάκης: "Ιστορικόν μνημείον το οποίον δεν πρέπει να μείνη αχρησιμοποίητον".

Ο Γ. Βαλέτας: "Βιβλίο που έκλεισε μέσα του όλη την Ελλάδα".